Древнейшие государства Восточной Европы
ДГ-2014, 356-378

Западноевропейские Миссионеры В Восточной Европе, 962–1009 гг.

И. Вуд

В период со второй половины X в. до первого десятилетия XI в., когда набеги викингов прекратились, заметно оживилось миссионерство, особенно в Восточной и Северной Европе. Именно в это время осуществляются миссии к датчанам, венграм, на Русь, к печенегам и пруссам. В статье рассматриваются многие христианские миссии, предпринятые в данный период, особенно имеющие документальное подтверждение (миссии Адальберта Пражского и Бруно Кверфуртского), но равным образом и те, информация о которых невелика, в том числе миссии Поппо к датчанам и Адальберта Магдебургского на Русь, а также намечавшаяся миссия Ромуальда в Венгрию, в контексте как религии, так и дипломатии (и, значит, становления государственности). Поскольку многие миссии имели политическую поддержку, не в последнюю очередь со стороны Оттоновской династии в Германии (или: Саксонской династии), в статье проводится сравнение и с миссией Иоанна Горзенгского к халифу Кордовы. Рассматривается масштаб миссий, а также значение участия императора, мирских правителей (в частности, Болеслава Смелого и Владимира) и папы Римского как для самих миссионеров, так и для их покровителей. Помимо освещения причин, организации и масштаба миссий, в статье исследуется опыт конкретных миссионеров, чьи интересы и задачи подчас стояли выше интересов и задач светских и церковных покровителей. В частности, внимание уделяется стратегиям конкретных миссионеров, выработанным ими для выживания, но также и для ведения своей деятельности в чуждом им окружении.

 

Ключевые слова:
Адальберт Пражский, Болеслав Смелый, Бруно Кверфуртский, Венгрия, Владимир, литургия, миссия, Оттон III, Русь
Библиография
Sources

Adalbert. Continuatio Reginonis // Quellen zur Geschichte der sächsischen Kaiserzeit / Ed. A. Bauer and R. Rau. Darmstadt, 1977.

Adam of Bremen. Gesta Hammaburgensis Ecclesiae Pontificum // Quellen des 9. und 11. Jahrhunderts zur Geschichte der hamburgischen Kirche und des Reiches / Ed. R. Buchner. Darmstadt, 1961.

Ademar of Chabannes. Chronicon / Ed. P. Bourgain, R. Landes, G. Pon. Turnhout, 1999.

Annales Altahenses maiores / Ed. E. von Oefele // Monumenta Germaniae Historica. Scriptores Rerum Germanicarum. Hannover, 1891. [T. 4].

Annales Hildesheimenses / Ed. G.H. Pertz // Monumenta Germaniae Historica. Scriptores. Hannover, 1839. Bd. III.

Annales Quedlinburgenses / Ed. G.H. Pertz // Monumenta Germaniae Historica. Scriptores. Hannover, 1839. Bd. III.

Bruno of Querfurt. Epistola ad Henricum II imperatorem / Ed. W. von Giesebrecht // Geschichte der deutschen Kaiserzeit. 4e Aufl. Leipzig, 1875. Bd. 2. S. 689–692.

Bruno of Querfurt. Passio II Adalberti / Ed. L. Weinrich // Heiligenleben zur deutsch-slawischen Geschichte. Darmstadt, 2005.

Bruno of Querfurt. Vita Quinque Fratrum / Ed. M. Miladinov // Vitae Sanctorum Aetatis Conversionis Europae Centralis (Saec. X–XI) / G. Klaniczay. Budapest, 2013.

Gesta Principum Polanorum / Ed. P.W. Knoll and F. Schaer. Budapest, 2003.

John of St-Arnoul. Vita Iohannis Gorziensis // Jean de Saint-Arnoul. La vie de Jean, abbé de Gorze / Ed. M. Parisse. Paris, 1999.

Legenda S. Stephani regis maior et minor, atque legenda ab Hartvico episcopo conscripta / Ed. E. Bartoniek // Scriptores Rerum Hungaricarum. Budapest, 1938. Vol. 2.

Liudprand. Legatio ad imperatorem Constantinopolitanum Nicephorum Phocam // Quellen zur Geschichte der sächsischen Kaiserzeit / Ed. A. Bauer and R. Rau. Darmstadt, 1977.

Liudprand. Liber de Ottone // Quellen zur Geschichte der sächsischen Kaiserzeit / Ed. A. Bauer and R. Rau. Darmstadt, 1977.

Passio Adalberti / Ed. C. Gaşpar // Vitae Sanctorum Aetatis Conversionis Europae Centralis (Saec. X–XI) / G. Klaniczay. Budapest, 2013.

Peter Damian. Vita Romualdi // Fonti per la storia d’Italia. T. 94 / Ed. G. Tabacco. Rome, 1957.

Rimbert. Vita Anskarii // Quellen des 9. und 11. Jahrhunderts zur Geschichte der hamburgischen Kirche und des Reiches / Ed. R. Buchner. Darmstadt, 1961.

Russian Primary Chronicle / Trans. S.H. Cross and O.P. Sherbowitz-Wetzor. Cambridge, Mass., 1953.

Thietmar of Merseburg. Chronicon / Ed. R. Buchner. Darmstadt, 1957.

Wibert. Hystoria de predicacione episcopi Brunonis cum suis capellanis in Pruscia et martyrio eorum / Ed. G.H. Pertz // Monumenta Germaniae Historica, Scriptores. Hannover, 1841. Bd. VI. S. 579–580.

Widukind of Corvey. Res Gestae Saxonicae // Quellen zur Geschichte der sächsischen Kaiserzeit / Ed. A. Bauer and R. Rau. Darmstadt, 1977.

 

 

Monographs

Franklin S. and Shepard J. The Emergence of Rus 750–1200. Harlow, 1996.

Huschner W. Transalpine Kommunikation im Mittelalter: diplomatische, kuturelle und politische Wechselwirkungen zwischen Italien und dem nordalpinen Reich (9.–11. Jahrhundert), 3 vols. Hannover, 2003.

Jacobsen P.J. Miracula s. Gorgonii. Studien und Texte zur Gorgonius-Verehrung im 10. Jahrhundert // Monumenta Germaniae Historica, Studien und Texte. Hannover, 2009. Bd. 46.

Miladinov M. Margins of Solitude. Eremitism in Central Europe between East and West. Zagreb, 2008.

Voigt H.G. Adalbert von Prag. Ein Beitrag zur Geschichte der Kirche und des Mönchtums im zehnten Jahrhundert. Berlin, 1898.

Wood I.N. The Missionary Life. Saints and the Evangelisation of Europe 400–1050. Harlow, 2001.

 

Collections of Articles

Christianization and the Rise of Christian Monarchy. Scandinavia, Central Europe and Rus’, c. 900–1200 / Ed. N. Berend. Cambridge, 2007.

 

Articles

Baronas D. The year 1009: St Bruno of Querfurt between Poland and Rus // Journal of Medieval History. 2008. Vol. 34. P. 1–22.

Berend N. Laszlovsky J. and Szakács B.Z. The Kingdom of Hungary // Christianization and the Rise of Christian Monarchy. Scandinavia, Central Europe and Rus’, c. 900–1200 / Ed. N. Berend. Cambridge, 2007. P. 319–368.

Gaşpar C. Preface: The Life of Saint Adalbert, Bishop of Prague and Martyr // Vitae Sanctorum Aetatis Conversionis Europae Centralis (Saec. X–XI) / Ed. G. Klaniczay. Budapest, 2013. P. 79–94.

Gelting M.H. The kingdom of Denmark // Christianization and the Rise of Christian Monarchy. Scandinavia, Central Europe and Rus’, c. 900–1200 / Ed. N. Berend. Cambridge, 2007. P. 73–120.

Keefer S.L. The Anglo-Saxon Lay Ordeal // Early Medieval Studies in Memory of Patrick Wormald / Ed. S.D. Baxter, C.E. Karkov, J.L. Nelson and D. Pelteret. Farnham, 2009. P. 353–367.

Palmer J.T. Rimbert’s Vita Anskarii and the Scandinavian Mission in the Ninth Century // The Journal of Ecclesiastical History. 2004. Vol. 55. P. 235–256.

Roach L. Emperor Otto III and the End of Time // Transactions of the Royal Historical Society 2013. Vol. 23. S. 75–102.

Wood I.N. Pagans and Holy Men, 600–800 // Irland und die Christenheit / Ed. P. Ní Chatháin and M. Richter. Stuttgart, 1987. P. 347–361.

Wood I.N. What is a mission? // Converting the Isles / Ed. R. Flechner and M. Ní Mhaonaigh. Turnhout, 2015.